بایوس (BIOS) کامپیوتر شما اولین چیزی است که هنگام راه‌اندازی کامپیوتر بارگیری می‌شود. بایوس قبل از راه‌اندازی سیستم عامل از دیسک سخت یا دستگاه دیگر سخت‌افزار شما را مقداردهی اولیه می‌کند. بسیاری از تنظیمات سطح پایین سیستم فقط در BIOS شما موجود است.
کامپیوترهای مدرن عمدتا با میان‌افزار (firmware) UEFI که جانشین بایوس سنتی است، کار می‌کنند. اما میان‌افزار UEFI و BIOS تقریباً مشابه یکدیگر هستند. حتی مشاهده شده که کامپیوترهای شخصی مدرن از صفحه تنظیمات میان‌افزار UEFI خود با عنوان بایوس یاد می‌کنند.
پیشنهاد می کنیم که در این خواندنی تا پایان با مجله تکنولوژی و علم و دانش نیوان تک همراه باشید.
توضیحات مربوط به میان‌افزار UEFI و بایوس
بایوس (BIOS) مخفف Basic Input / Output System است و نوعی میان‌افزار است که روی تراشه مادربرد شما ذخیره می‌شود. هنگامی که کامپیوتر را راه‌اندازی می‌کنید، کامپیوترها BIOS را راه‌اندازی می‌کنند که قبل از انتقال به دستگاه بوت (معمولاً هارد دیسک شما)، سخت افزار شما را پیکربندی می‌کند.
اختصار UEFI مخفف Unified Extensible Firmware Interface است. میان‌افزار UEFI جانشین BIOS سنتی است. میان‌افزار UEFI پشتیبانی از حجم بوت بیش از 2 ترابایت، چهار پارتیشن در هارددیسک، راه‌اندازی سریع‌تر و ویژگی‌های مدرن‌تر را امکان پذیر می‌کند. به عنوان مثال، فقط سیستم‌هایی با میان‌افزارUEFI از Secure Boot پشتیبانی می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا روند راه‌اندازی در برابر rootkits ایمن باشد.
اینکه کامپیوتر شما از میان‌افزار BIOS یا UEFI برخوردار باشد، در بیشتر شرایط اهمیت زیادی ندارد. هر دو نرم‌افزاری سطح پایین هستند که با راه‌اندازی کامپیوتر شروع به کار می‌کنند و کارها را تنظیم می‌کنند. هر دو رابطی ارائه می‌دهند که برای تغییر تنظیمات مختلف سیستم می‌توانید به آنها دسترسی داشته باشید. به عنوان مثال، می‌توانید سفارش بوت خود را تغییر دهید (یعنی مثلا اول DVD Drive بوت شود و اگر در آن سی دی بوت وجود نداشت به سراغ هارددیسک برای بوت شدن برود)، گزینه‌های اورکلاکینگ را بهینه سازی کنید، کامپیوتر خود را با رمز عبور بوت قفل کنید، پشتیبانی سخت‌افزار مجازی سازی را فعال کنید و سایر ویژگی‌های سطح پایین را نیز تغییر دهید.
نحوه دسترسی به تنظیمات میان‌افزار UEFI یا بایوس
فرایند متفاوتی برای دسترسی به صفحه تنظیمات میان افزار BIOS یا UEFI در هر کامپیوتر وجود دارد. در هر صورت، شما باید کامپیوتر خود را دوباره راه‌اندازی کنید.
برای دسترسی به BIOS خود، باید در هنگام راه‌اندازی یک کلید را فشار دهید. این کلید اغلب در هنگام فرایند راه‌اندازی با پیام” F2 را فشار دهید تا به BIOS دسترسی پیدا کنید” ،” را فشار دهید تا وارد تنظیمات شوید” یا موارد مشابه، نمایش داده می‌شود. کلیدهای متفاوتی که ممکن است لازم باشد فشار دهید شاملDelete ، F1،F2 و Escape است.
همچنین برای دسترسی به صفحه تنظیمات میان افزارUEFI ، لازم است در برخی از کامپیوترهای شخصی یکی از این کلیدها را در هنگام راه‌اندازی فشار دهید. برای یافتن کلید دقیق مورد نیاز برای فشار دادن، به کتابچه راهنمای کامپیوتر خود مراجعه کنید. اگر کامپیوتر شخصی خود را، خودتان سرهم کرده‌اید به دفترچه مادربرد مراجعه کنید.
ممکن است کامپیوترهای شخصی که دارای ویندوز 8 یا 10 هستند، به شما این امکان را بدهد تا از طریق منوی گزینه‌های راه‌اندازی در این ویندوزها به صفحه تنظیمات UEFI دسترسی پیدا کنید. برای دسترسی به صفحه تنظیمات UEFI، هنگامی که بر روی گزینه راه‌اندازی مجدد کلیک می‌کنید، کلید Shift را نگه دارید تا کامپیوتر مجدداً راه‌اندازی شود.
سپس کامپیوتر در منوی گزینه‌های بوت ویژه راه‌اندازی مجدد می‌شود. به ترتیب گزینه عیب یابی، گزینه‌های پیشرفته، گزینه تنظیمات میان‌افزار UEFI را برای دسترسی به صفحه تنظیمات میان‌افزار UEFI را انتخاب کنید.
نحوه تغییر تنظیمات میان‌افزار BIOS یا UEFI
صفحه تنظیمات واقعی BIOS یا UEFI در مدل‌های مختلف کامپیوتر متفاوت به نظر می‌رسد. کامپیوترهای شخصی با BIOS دارای یک رابط حالت نوشتاری هستند. شما می‌توانید با استفاده از کلیدهای جهت دار بر روی گزینه‌ها حرکت کنید و با کلید اینتر (Enter) گزینه مورد نظر را انتخاب کنید. کلیدهایی را که می‌توانید در این محیط استفاده کنید به صورت املایی در پایین صفحه مشاهده خواهید دید.
برخی از کامپیوترهای شخصی دارای میان‌افزار UEFI، دارای رابط‌های گرافیکی هستند. شما می‌توانید با ماوس و صفحه کلید در بین گزینه‌ها پیمایش کنید. اما بسیاری از کامپیوترهای شخصی به استفاده از رابط‌های حالت متن حتی با UEFI ادامه می‌دهند.
صفحه به هر شکل که باشد، می‌توانید از صفحه کلید یا ماوس خود برای حرکت در آن استفاده کنید. اما در صفحه تنظیمات BIOS یا UEFI مراقب باشید! فقط اگر تنظیمات را می‌دانید باید آنها را تغییر دهید. با تغییر دادن برخی تنظیمات، به ویژه تنظیمات مربوط به اورکلاک کردن، می‌توانید سیستم خود را ناپایدار کرده یا حتی به سخت افزار آسیب برسانید.
در بایوس برخی تنظیمات نسبت به سایر تنظیمات خطر کمتری دارند. مثلا تغییر در اینکه کدام سخت افزار اول بوت بشود خطر کمتری دارد. اما حتی می‌تواند آن هم مشکل ایجاد کند. مثلا اگر سفارش بوت (اولویت بندی در بوت) خود را تغییر دهید و هارد دیسک خود را از لیست دستگاه‌های بوت خارج کنید، تا زمانی که سفارش بوت خود را درست نکنید، ویندوز کامپیوتر شما (یا هر میان‌افزار دیگری را که نصب کرده اید) بارگیری نمی‌شود.
به طور کلی هنگامی‌که بر روی گزینه‌ای می‌روید اطلاعات مربوط به آن گزینه به صورت متنی در جایی از صفحه نمایش به شما نمایش داده می‌شود. این متون به شما اطلاعات بیشتری درباره کارهایی که هر گزینه انجام می‌دهد، ارائه می‌دهد.
به عنوان مثال، گزینه فعال کردن فناوری مجازی سازی VT-x اینتل اغلب در منوی Chipset قرار دارد. اما در صفحه پیکربندی سیستم در تصویر زیر نیز قابل مشاهده است. این گزینه در این کامپیوتر فناوری مجازی سازی نامگذاری شده است، اما غالباً فناوری مجازی سازی اینتل،Intel VT-x ، برنامه‌های افزودنی مجازی‌سازی یا Vanderpool نامیده می‌شود.
اگر گزینه مورد نظر خود را در BIOS پیدا نکردید، به دفترچه راهنما یا وب سایت مربوط به کامپیوتر خود مراجعه کنید. اگر خودتان کامپیوتر را سر هم کرده‌اید، به دفترچه راهنما یا وب سایت راهنمای مادربرد خود مراجعه کنید.
پس از پایان کار، گزینه ذخیره تغییرات را برای ذخیره تغییرات خود و راه‌اندازی مجدد کامپیوتر انتخاب کنید. همچنین می‌توانید بدون ذخیره کردن تغییرات ایجاد شده، گزینه Discard Changes را برای راه‌اندازی مجدد کامپیوتر خود انتخاب کنید.
اگر پس از ایجاد تغییر مشکلی در سیستم شما به وجود آمد، می‌توانید به صفحه تنظیمات میان‌افزار BIOS یا UEFI خود برگردید و از گزینه‌ای به نام برگشت به تنظیمات پیش فرض (Reset to Default Settings) یا بارگیری تنظیمات پیش فرض (Load Setup Defaults) استفاده کنید. این گزینه، تنظیمات BIOS یا UEFI کامپیوتر شما را به حالت پیش فرض برمی‌گرداند. این گزینه تمام تغییراتی را که اعمال کرده بودید را به حالت اول بر می‌گرداند.
